Poverenik Marinović : Zaštita podataka o ličnosti kao prioritet društva

Za Medija centar Beograd piše: Milan Marinović/ 30. januar 2023.

Prvi zakon o zaštiti podataka o ličnosti donela je nemačka pokrajina Hesen, još 1970. godine. Nakon toga i u drugim državama se postepeno donose propisi kojima se ova oblast uređuje. Normativno uređenje zaštite podataka o ličnosti u Republici Srbiji započinje tek devedesetih godina prošlog veka, naime 1990. godine dobijamo ustavnu garanciju zaštite podataka o ličnosti. Prvi zakon koji je uređivao ovu oblast donet je kod nas 1998. godine ali nažalost i ako je 10 godina bio na snazi nije zaživeo.

Uporedo sa razvojem modernih tehnologija razvija se i svest o značaju ove oblasti. Važeći Ustav Republike Srbije, koji je donet 2006. godine članom 42. garantuje zaštitu ovog prava, i mi dobijamo 2008. Zakon o zaštiti podataka o ličnosti  kojim je ustanovljen i nezavisan državni organ - Poverenik za zaštitu podataka o ličnosti. Ovaj zakon je zbog svojih nedostataka ali i ogromnog i nezaustavljivog tehnološkog razvoja morao biti zamenjen novim, modernijim zakonom. To je i učinjeno 2018. godine kada smo dobili sada važeći zakon koji je usaglašen sa najznačajnijim evropskim dokumentom iz ove oblasti tzv. GDPR-om.  I ako, tako izgleda, tu nije kraj normativnom uređenju ove oblasti, jer potrebno je usaglasiti i ostale zakone sa Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti, a to je veliki broj propisa i zahteva sistemski pristup svih organa realizaciji ovog zadatka. U tom cilju uveliko se radi Strategija zaštite podataka o ličnosti i Akcioni plan za njeno sprovođenje, čija usvajanja uskoro očekujemo.

Kao što je postepeno i sa manjim zaostatkom teklo zakonodavno uređenje ove oblasti, tako se i razvijala svest građana ali i onih koji podatke obrađuju o potrebi i značaju zaštite ovog prava. Tokom svih ovih godina od kada se štiti ovo pravo, jedan od prioriteta Poverenika je da radi na edukaciji svih aktera.

Tokom proteklih godina, samostalno i sa partnerima, imali smo dosta obuka, okruglih stolova, panela iz ove oblasti. U toku prošle godine, u saradnji sa OEBS-om, uradili smo medijsku kampanju koja je imala za cilj da na lak i jednostavan način predstavi šta su podaci o ličnosti, ko može da ih obrađuje, koje opasnosti nosi nepromišljeno postupanje građana sa svojim podacima, kao i koja je uloga Poverenika u zaštiti podataka o ličnosti. Edukaciju što samostalno što i sa partnerima, OEBS-om, GIZ-om i USAID-om nastavljamo i u ovoj godini.

Takođe, Strategijom zaštite podataka o ličnosti za period do 2030. godine, čija je izrada u završnoj fazi i na kojoj su angažovani svi nadležni državni organi, uključujući i Poverenika, kao i relevantna udruženja, identifikovana je potreba za uvođenjem edukacije o zaštiti podataka o ličnosti u sadržaje planova i programa nastave i učenja na svim nivoima obrazovanja, naročito imajući u vidu razvoj informacionih tehnologija i njihovu sve širu primenu i dostupnost.

Zato je i Poverenik u cilju edukacije najmlađih, osnovaca, koji provode najviše slobodnog vremena na društvenim mrežama i popularnim digitalnim platformama ne razmišljajući o opasnostima koje tu vrebaju, pripremio brošuru. Pomoć u njenoj izradi pružio nam je program „Nova pismenost“, koji zajednički realizuju Američka agencija za međunarodni razvoj (USAID) i organizacija Propulsion. Brošuru pod nazivom „Podaci o ličnosti su naše blago, kako ih možemo zaštititi?“, autora Dragana Ilića, predstavićemo na obeležavanju Dana zaštite podataka o ličnosti, 30. januara 2023. godine.

Kroz tu brošuru najmlađi će se upoznati sa tim šta su podaci o ličnosti, na koji način mogu biti zloupotrebljeni, kao i edukovati kako da zaštite svoje podatke i kome da se obrate u slučaju da su im podaci zloupotrebljeni, posebno u digitalnom okruženju.

Autor je Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti